UPADŁOŚĆ KONSUMENCKA – CO NALEŻY ROZUMIEĆ PRZEZ TERMIN „NIEWYPŁACALNOŚĆ?
Zgodnie z przepisami prawa, jedną z przesłanek do ogłoszenia upadłości konsumenckiej jest niewypłacalność dłużnika. Przepisy Ustawy Prawo upadłościowe, mianowicie art. 11 wskazuje, iż dłużnik jest niewypłacalny, jeżeli utracił zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych. Zgodnie z doktryną, sformułowanie „(…)”utracić zdolność” odnosi się do faktycznej zdolności płatniczej i co do zasady oznacza brak dostępnej gotówki zarówno w kasie, jak i na rachunkach bankowych, w wysokości pozwalającej na uregulowanie wymagalnych zobowiązań pieniężnych”. – Prawo upadłościowe. Prawo restrukturyzacyjne. Komentarz, Piotr Zimmerman.
Idąc dalej przepis jasno wskazuje, iż utracenie zdolności do wykonywania wymagalnych zadłużeń oznacza, iż opóźnienie w płatnościach zobowiązań przekracza 3 miesiące. Warto wskazać, iż utrata zdolności regulowania jednego z wielu posiadanych zobowiązań finansowych może powodować niemożliwość regulowania każdego następnego, a co za tym idzie w praktyce może być rozpatrywana w kategoriach niewypłacalności.
Jak trafnie podkreślono w orzecznictwie:
- „(…) krótkotrwałe wstrzymanie płacenia długów wskutek przejściowych trudności nie jest podstawą ogłoszenia upadłości, gdyż o niewypłacalności w rozumieniu art. 11 ust. 1 Prawo upadłościowe można mówić dopiero wtedy, gdy dłużnik z braku środków przez dłuższy czas nie wykonuje przeważającej części swoich zobowiązań.”- wyr. SN z 19.01.2011 r., V CSK 211/10;
- „(…) do powstania niewypłacalności dochodzi nie tylko wtedy gdy dłużnik nie ma środków, lecz także wtedy gdy, dłużnik nie wykonuje zobowiązań z innych przyczyn.” – wyr. NSA z 6.3.2018 r. II FSK 2173/17;
- „(…) Z niewypłacalnością dłużnika na gruncie 10i 11 Pruł, mamy również do czynienia, w przypadku gdy dłużnik ten nie zaspokaja jednego tylko wierzyciela posiadającego znaczną wierzytelność.” – wyr. WSA w Gorzowie Wielkopolskim z 12.5.2020 r., I SA/Go 688/19;
Jak wynika z treści art. 11 prawo upadłościowe ustawodawca wprowadził do niego domniemanie prawne, iż w przypadku opóźnień w płatnościach przez okres przynajmniej 3 miesięcy można mówić o niewypłacalności dłużnika. Zgodnie z przepisami, domniemania prawne wiążą Sąd o ile nie zostaną obalone lub gdy ustawa nie wyłącza ich w danych okolicznościach. Składając zatem wniosek o ogłoszenie upadłość, aby wykazać zaistnienie niewypłacalności dłużnika, wystarczy co do zasady wykazać i opóźnienie w płatnościach zobowiązań przekracza 3 miesiące.
Przyczyny niewypłacalności dłużnika mogą być bardzo różne. Mogą być one skutkiem zarówno okoliczności zewnętrznych, czyli niezależnych od dłużnika, jak również wewnętrznych, na które co do zasady dłużnik miał wpływ. Okolicznościami zewnętrznymi będą zatem np. inflacja, wahania kursów walut, poziom stóp procentowych, zmiana cen paliwa, monopolizacja rynku. Z kolei do okoliczności wewnętrznych można zaliczyć np. nieodpowiednie dysponowanie środkami finansowymi, życie ponad stan, zaciąganie kolejnych kredytów konsumenckich na dobra luksusowe, błędne zarządzenie przedsiębiorstwem.
Podsumowując, niewypłacalność dłużnika stanowi jedną z przesłanek ogłoszenia upadłości konsumenckiej przez osobę fizyczną, nieprowadzącą działalności gospodarczej. Bez znaczenia pozostaje w tym aspekcie fakt, iż dana osoba prowadziła taką działalność
w przeszłości. Problematyka niewypłacalności została dość obszernie omówiona w doktrynie
i orzecznictwie, a wprowadzenie do art. 11 Prawo upadłościowe domniemania prawnego pozwala na ustalenie w szybki sposób czy dana osoba jest niewypłacalna, czy o takiej niewypłacalności nie można mówić. Należy w tym miejscu dodać, iż nie ma konieczności, aby opóźnienie w płatnościach (3 miesięczne) dotyczyło wszelkich zobowiązań. Niemniej jednak każda sprawa jest inna, każdy stan faktyczny odmienny. Tylko i wyłączna dokładna analiza poszczególnej sprawy może doprowadzić do stwierdzenia istnienia niewypłacalności.
W przypadku jakichkolwiek pytań zapraszam do kontaktu.
