Czym się cechuje stosunek pracy? Jak rozpoznać, iż łączy Nas stosunek pracy z innym podmiotem?
Problematyka stosunku pracy jest bliska znacznej rzeszy ludzi, zarówno osobom posiadającym umowę o prace, jak również osobą, które taką umowę chciałyby dopiero zawrzeć. Przepisy regulujące zatrudnienie w ramach zatrudnienia pracowniczego uregulowane zostały w Kodeksie pracy. W niniejszym artykule zostanie umówiona problematyka stosunku pracy oraz jego cechy, co pozwoli na ustalenie czy dane zatrudnienie, niezależnie od rodzaju podpisanej umowy, stanowi stosunek pracy czy też nie.
W pierwszej kolejności należałoby się zastanowić czy istnieje definicja legalna stosunku pracy, a jeżeli tak to gdzie została uregulowana? Otóż, ustawodawca wprowadził definicję stosunku pracy do Kodeksu pracy, a dokładniej została ona uregulowana w art. 22 § 1 niniejszej ustawy. Zgodnie z treścią ww. przepisu „przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca – do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem”. Jakie zatem są cechy stosunku pracy, bazując na ww. definicji? Aby poszczególne zatrudnienie można było klasyfikować, jako stosunek pracy koniecznym jest aby spełniało następujące cechy: wykonywanie pracy określonego rodzaju musi się odbywać w warunkach podporządkowania, w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, osobiście przez pracownika, za ustalonym wynagrodzeniem, przy założeniu, iż to na pracodawcy spoczywa ryzyko prowadzonej działalności. Warto również się zastanowić, w jaki sposób można nawiązać stosunek pracy i czy jest to możliwe tylko i wyłącznie poprzez zawarcie Umowy o pracę? Co ciekawe, a co pewnie zaskoczy wiele osób, stosunek pracy może zostać nawiązany pomiędzy pracodawcą a pracownikiem nie tylko poprzez zawarcie umowy o pracę ale również poprzez dokonanie następujących czynności: mianowania, powołanie, wybór oraz zawarcie spółdzielczej umowy o pracę.
Posiadając powyższą wiedzę nasuwa się zapewne niektórym pytanie: a co w sytuacji gdy zawarto np. umowę zlecenie z innym podmiotem (umowa cywilnoprawna), która de facto nie prowadzi do nawiązania stosunku pracy, a jednak dane zatrudnienie wypełnia wszelkie jego cechy? Na tak zadane pytanie należy odpowiedzieć, iż na rynku pracy w Polsce bardzo często dochodzi do zawierania „pozornych” umów cywilnoprawnych, pod którymi faktycznie kryje się stosunek pracy. Pracodawcy wygodniej jest zawrzeć umowę zlecenie z daną osobą, której treść jednoznacznie wskazuje iż nie dochodzi do zawarcia stosunku pracy, przy czym faktyczne zatrudnienie wypełnia przesłanki wskazane w ww. definicji. W takim przypadku osoba, która jest zatrudniona w ramach stosunku cywilnoprawnego, a pomimo to ma podejrzenie, iż mieści się ono w ww. definicji ma możliwość wystąpienia na drogę postępowania sądowego celem ustalenia stosunku pracy. A więc pomimo zatrudnienia na umowę cywilnoprawną, można dochodzić przed sądem ustalenia, iż tak naprawdę ww. umowa zlecenie nosi cechy „pozorności” bowiem faktycznie doszło do nawiązania stosunku pracy. Kto w sądzie musi udowodnić, iż doszło do nawiązania stosunku pracy? Niestety ale ciężar dowodu w zakresie wykazania, iż dane zatrudnienie mieści się w ww. definicji spoczywa na osobie zainteresowanej. Przed złożeniem pozwu o ustalenie stosunku pracy warto zatem zgromadzić rzetelny materiał dowodowy. Co może być dowodem w takim postepowaniu sądowym? Najprościej rzecz ujmując, wszystko co potwierdzi, iż dana osoba faktycznie wykonywała pracę w rozumieniu przepisów Kodeksu pracy. Dowodem mogą być zarówno zeznania samego zainteresowanego, jak również innych świadków, zdjęcia, nagrania dźwiękowe
i video, różnego rodzaju korespondencja, dokumenty, potwierdzenia przelewów, czy też wyciągi bankowe.
Należy jednakże pamiętać, iż koniecznym jest wykazanie każdej z ww. przesłanek zawartych
w definicji stosunku pracy, aby uzyskać korzystne rozstrzygnięcie. Nie oznacza to jednak, iż wszystkie z ww. cech stosunku pracy muszą w danej sprawie (sytuacji) występować w równym natężeniu. Zdarza się bowiem, iż 4 czy 3 z ww. cech jest bardzo wyraźnie dostrzegalna, podczas gdy pozostałe nieco trudniej wykazać, bowiem objawiały się z nieco mniejszym natężeniem. Nie wyklucza to jednakże uzyskania korzystanego orzeczenia, bowiem sąd bada każda sprawę indywidualnie, skrupulatnie bazując na całości materiału dowodowego.
W przypadku pytań zapraszamy do kontaktu z naszym specjalistą z zakresu prawa pracy – adw. Marlena Katarzyna Kot
