ROZWIĄZANIE MAŁŻEŃSTWA W RELIGIACH NIECHRZEŚIJAŃSKICH

Problematyka rozwiązania małżeństwa uregulowana została nie tylko w prawodawstwie Kościoła Katolickiego ale również w aktach prawnych religii niechrześcijańskich, takich jak judaizm, islam
i hinduizm. Faktem jest, iż uregulowania te w ww. religiach niechrześcijańskich różnią się
w znacznym stopniu, niemniej jednak niezmiennie ukierunkowane są na zakończenie dotychczasowo trwającego małżeństwa.

Podejmując rozważania nad problematyką rozwodu w religiach niechrześcijańskich warto je rozpocząć od zagłębienia się w prawodawstwo żydowskie, bowiem przewiduje ono dwie formy zakończenia trwania małżeństwa, mianowicie rozwód oraz unieważnienie małżeństwa. Zgodnie
z prawem religii judaistycznej rozwód małżonkowie mogą uzyskać na dwa sposoby, poprzez wypracowanie konsensusu, a więc za obopólną zgodą małżonków, bądź bez zgody współmałżonka. Obecnie wyznawcy religii judaistycznej znaczna większość rozwodów ma charakter konsensualny. Małżonkowie wspólnie przygotowują odpowiedni dokument, w którym regulują wzajemne obowiązki wynikające z faktu rozwodu. Następnie dokument ten przedstawiany jest trybunałowi rabinackiemu w celu uzyskania aprobaty, która umożliwi wystawienie listu rozwodowego. Prawo ww. religii przewiduje również instytucję unieważnienia małżeństwa, jednakże wyłącznie w trzech sytuacjach, mianowicie w przypadku aguny, tj. kiedy kobieta zostaje porzucona przez męża i nie może otrzymać listu rozwodowego z uwagi na jego chorobę psychiczną, w sytuacji gdy dzieci narodzone w związku małżeńskim można uznać za poczęte
z cudzołóstwa oraz gdy konsens małżeński został wyrażony nieważnie.

Nieco odmiennie kwestia rozwiązania małżeństwa uregulowana została w ustawodawstwie islamu. Co prawda religia ta dopuszcza możliwość rozwodu, niemniej jednak jest on traktowany, jako akt niegodziwy znienawidzony przez Boga. Instytucja rozwodu w islamie należy do sfery prywatnej, pozasądowej, wobec czego niezwykle rzadko dochodzi do ingerencji sędziego. W islamie wyróżnia się rozwód odwołalny, nieodwołalny oraz za obopólną zgodą małżonków. W pierwszym przypadku decyzja męża nie powoduje bezpośrednio skutku w postaci rozwodu, bowiem musi upłynąć odpowiedni czas oczekiwania (idda). Z kolei rozwód nieodwołalny polega na złożeniu przez męża trzykrotnego oświadczenia przed małżonką, w którym domaga się rozwodu, przy czym skutki takiego oświadczenia można odwołać przez jednorazowe złożenie oświadczenia woli. Istnieje również możliwość przeprowadzenia rozwodu konsensualnego. Ma to miejsce w sytuacji gdy to kobieta prosi o rozwód na co współmałżonek wyraża zgodę oraz gdy zgoda jest obopólna.

Jak wspominane zostało powyżej, chodź niezwykle rzadko, zachodzą sytuacje, w których koniecznym jest przeprowadzenie rozwodu przed sądem. Ma to miejsce w przypadku wzajemnego przekleństwa się małżonków, na skutek oskarżenia małżonki o cudzołóstwo, bez możliwości przedstawienia dowodów, potwierdzających ten fakt. Z przeprowadzonych badań socjologicznych wynika, iż w państwach islamskich o rozwód o wiele częściej wnoszą mężczyźni.

Ustawodawstwo ww. religii przewiduje również instytucję unieważnienia związku, niemniej jednak może z niej skorzystać wyłącznie kobieta, która nie ma możliwości przeprowadzenia rozwodu. Małżeństwo zostaje również rozwiązane automatycznie na skutek śmierci jednego z małżonków.

Znacznie skrupulatniej instytucja unieważnienia małżeństwa uregulowana został w hinduizmie. Mianowicie należy odnieść się do treści dokumentu The Hindu Marriage Act z 1955 r., z której jasno wynika, iż do unieważnienia małżeństwa może dojść w przypadku wystąpienia jednej
z następujących przesłanek: nieskonsumowanie małżeństwa, choroba psychiczna lub epilepsja małżonka, ciąża z innym mężczyzną w chwili zawierania małżeństwa, zgoda małżeńska wyrażona została na skutek groźby lub podstępu. Zgodnie z prawem ww. religii wniosek o unieważnienie małżeństwa powinien zostać złożony do sądu w ciągu roku od chwili wykrycia ww. przesłanki, ewentualnie ustania grożącego stronie wielkiego niebezpieczeństwa, powstałego na skutek groźby. Warunkiem dodatkowym jest aby małżonkowie po tym fakcie nie mieszkali wspólnie, jako mąż
i żona.

We współczesnym społeczeństwie hinduskim dopuszczalny jest również rozwód, niemniej jednak osoby rozwiedzione, traktowane są jako przynoszące wstyd swojej rodzinie. Problematykę rozwodów w hinduizmie reguluje 5 aktów prawnych, do których należy The Hindu Marriage Act z 1955 r., wymieniający enumeratywnie przesłanki rozwodu. Należą do nich: cudzołóstwo, okrucieństwo jednego z małżonków względem współmałżonka, dezercja (dobrowolne opuszczenie małżonka na okres powyżej 2 lat), konwersja (rezygnacja z wyznawania hinduizmu), zaburzenia psychiczne, złośliwy i nieuleczalny trąd, choroba weneryczna w formie zakaźnej, asceza jednego z małżonków, domniemanie śmierci. Ww. dokument przewiduje również przypadki,
w których wyłącznie kobieta może wystąpić z wnioskiem rozwodowym.

Należy dodać, iż na skutek nowelizacji ww. dokumentu, przeprowadzonej w roku 2010 wprowadzono możliwość udzielenia rozwodu na wniosek każdej ze strona z powodu nieodwracalnego rozkładu małżeństwa.

Warto nadmienić, iż ww. akt dopuszcza również możliwość uzyskania rozwodu za obopólną zgodą stron. Warunkiem jest aby małżonkowie, przynajmniej na rok przed złożeniem wniosku o rozwód mieszkali oddzielnie.

Problematykę rozwodów małżeństw międzykastowych i międzyreligijnych reguluje w kolei dokument The Special Marriage Act z 1954 r.

Podsumowując powyższe należy stwierdzić, iż problematyka rozwiązania małżeństwa została
w sposób zróżnicowany uregulowana w prawie religii niechrześcijańskich. Istotnym jest jednakże, iż prawo wszystkich trzech religii dopuszcza możliwość rozwodu, który chodź obarczony różnymi warunkami jest możliwy do uzyskania. Ponadto w judaizmie i islamie istnieje możliwość skorzystania z instytucji unieważnienia małżeństwa, co stanowi kolejną drogę do zakończenia małżeństwa. Bazując na powyższym można zatem stwierdzić, iż w ww. religiach niechrześcijańskich rozwiązanie małżeństwa jest znacznie prostsze, aniżeli w Kościele Katolickim.

 Kancelaria Morawiec & Kot 

 Biuro:

 ul. Powsińska 74E/5

 02-903 Warszawa

 Oddział:

 Bukówno 74a

 26-807 Radzanów

 kancelaria@morawiec-kot.pl

 22 647 04 84

 783 279 933