Rodzaje przemocy domowej
Przemoc domowa może przyjmować różne formy, od tych najbardziej oczywistych takich jak np. (i) gwałt (przemoc seksualna) czy (ii) „podbicie oka” (przemoc fizyczna) do tych najbardziej wyrafinowanych takich jak (iii) gaslighting (przemoc psychologiczna polegająca na psychologicznej manipulacji, w której sprawca umyślnie tworzy w osądzie ofiary wątpliwości wobec jej własnej pamięci czy percepcji) czy (iv) pozbawianie ofiary środków do życia (przemoc ekonomiczna).
Pierwszym i najprostszym sposobem sprawdzenia, czy jest się ofiarą przemocy w rodzinie może być zrobienie „testu” na podstawie rozporządzenia Rady ministrów z dnia 13 września 2011 r. w sprawie procedury „Niebieskie Karty” oraz wzorów formularzy „Niebieska Karta” (rozporządzenie wydane na podstawie art. 9d ust. 5 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (Dz. U. Nr 180, poz. 1493, z późn. zm.). Zawiera ono tabelę, w której krok po kroku można sprawdzić czy dane zachowanie stanowi przemoc. I tak przykładowo przemocą fizyczną będzie: popychanie, uderzanie, wykręcanie rąk, duszenie, kopanie, spoliczkowanie; przemocą psychiczną izolacja, wyzwiska, ośmieszanie, groźby, kontrolowanie, ograniczanie kontaktów, krytykowanie, poniżanie, demoralizacja, ciągłe niepokojenie; przemocą seksualną zmuszanie do obcowania płciowego i innych czynności seksualnych; przemocą będzie też niszczenie/uszkodzenie mienia, zabór/przywłaszczenie mienia, groźba karalna/znieważenie, zmuszanie do picia alkoholu, zmuszanie do zażywania środków odurzających lub substancji psychotropowych oraz niezleconych przez lekarza leków.
Warunkiem uznania danego zachowania za przemoc, jest występowanie w danym obszarze przewagi siły sprawcy nad ofiarą (np. sprawca jest dużym silnym mężczyzną, a ofiara dzieckiem; jeden z małżonków zarabia dużo więcej niż drugi; sprawca wykorzystuje emocjonalne przywiązanie, jakim ofiara go obdarza i za pomocą wymusza na niej działania, których w normalnych warunkach ofiara by nie podjęła; rodzic skrajnie zaniedbuje leczenie zębów u ucznia szkoły podstawowej pomimo, że posiada przewagę w postaci wiedzy i środków finansowych).
O ile przemoc fizyczna, która pozostawia ślady w postaci siniaków lub krwawiących ran jest łatwa do udowodnienia, to przemoc psychiczna jest wciąż „niedoceniana” w naszym systemie prawnym, przy czym – pomimo, że bardzo powoli – z roku na rok wzrasta świadomość na temat jej katastrofalnych skutków dla ofiary.
