Obowiązek alimentacyjny względem dziecka, a brak zatrudnienia zobowiązanego
Obowiązek alimentacyjny względem dziecka przez osobę zobowiązaną do uiszczenia alimentów, jest uregulowany w Kodeksie Rodzinnym i Opiekuńczym. Art. 133 § 1 wskazuje, że „rodzice obowiązani są do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, chyba że dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania.” Ponieważ przepis art. 133 § 1 KRO dotyczy obowiązku alimentacyjnego rodziców względem „nieusamodzielnionego” jeszcze dziecka, dlatego też do momentu uzyskania samodzielności przez dziecko, obowiązuje je zasada równej stopy życiowej.
Co więc, w przypadku kiedy osoba zobowiązana nie posiada środków na wypełnianie zobowiązania alimentacyjnego, z uwagi na brak pracy?
Wiele osób od razu stwierdzi, że nie ma możliwości wyegzekwowania należnych środków. Nic bardziej mylnego. Osoba, która została zobowiązana do uiszczania alimentów względem dziecka, mimo braku zatrudnienia, obowiązek ten będzie musiała wykonywać. Wskazać należy, że sam fakt utraty pracy przez rodzica nie powoduje, iż nie musi on płacić alimentów.
W tym miejscu należy przytoczyć, przepisy Kodeksu Rodzinnego i Opiekuńczego. Artykuł 136 wskazuje, że „jeżeli w ciągu ostatnich trzech lat przed sądowym dochodzeniem świadczeń alimentacyjnych osoba, która była już do tych świadczeń zobowiązana, bez ważnego powodu zrzekła się prawa majątkowego lub w inny sposób dopuściła do jego utraty albo jeżeli zrzekła się zatrudnienia lub zmieniła je na mniej zyskowne, nie uwzględnia się wynikłej stąd zmiany przy ustalaniu zakresu świadczeń alimentacyjnych.”
W orzecznictwie utarło się, że jeżeli strona zobowiązana do obowiązku alimentacyjnego z własnej winy straciła zatrudnienie, ewentualnie nie wykorzystuje w pełni swoich zdolności w uzyskaniu zatrudnienia czy wynagrodzenia, to przy ustalaniu wysokości alimentów przyjmuje się fikcję prawną, że możliwości zarobkowe zobowiązanego nie uległy pogorszeniu.
Pozwolę sobie przytoczyć orzeczenia, które potwierdzą powyższe stanowisko.
Wyrok Sądu Okręgowego w Olsztynie z 4.09.2019 r., VI RCa 157/19:
„Sytuacja materialna powoda uległa natomiast znacznemu pogorszeniu. Jednakże w ocenie Sądu odwoławczego, Sąd Rejonowy trafnie ocenił, iż to powód sam przyczynił się do takiego stanu, a konsekwencje jego działań nie mogą negatywnie odbijać się na uprawnionym do alimentacji. Sąd odwoławczy nie wziął pod uwagę zarzutów powoda, iż to w wyniku działań byłej żony został on pozbawiony możliwości zarobkowania. Powód wskazał, iż do czasu możliwości ponownego podjęcia działalności gospodarczej starał się uzyskać zatrudnienie, jednak z uwagi na wykonywane przez niego prace społecznie użyteczne 3 razy w tygodniu ma problem ze znalezieniem pracy. Sam powód zatem wskazał, iż to w wyniku odbywania kary, która niewątpliwie jest skutkiem jego nagannego zachowania, utracił dotychczasowe możliwości zarobkowe. Słusznie zatem Sąd Rejonowy zastosował art. 136 k.r.o.”
Wyrok Sądu Okręgowego w Gliwicach z 19.10.2016 r., III Ca 924/16:
„Prawidłowo ocenił też Sąd Rejonowy, że pozwany powinien w tych kosztach uczestniczyć do wysokości żądanej pozwem kwoty 800 zł miesięcznie, a jego zdolności zarobkowe oraz majątkowe na to pozwalają. Wszak pozwany bez usprawiedliwionej przyczyny zaniża swoje dochody uczestnicząc czynnie lecz nieformalnie w prowadzonym przez rodzinę przedsiębiorstwie generującym przychód na poziomie około 1,35 miliona złotych rocznie. Nadto pozwany nie wykazał aby nieodpłatne przekazanie żonie w 2014 roku hali produkcyjnej, w której prowadzona jest bieżąca działalność przedsiębiorstwa nastąpiło w okolicznościach pozwalających na wyłączenie reguły z art. 136 k.r.o. […]. Niewątpliwie podarowana nieruchomość mogłaby być przedmiotem dzierżawy lub najmu względnie sprzedaży, a uzyskane z tego środki z pewnością pozwalałyby na realizowanie obowiązku alimentacyjnego w wysokości ustalonej w niniejszym postępowaniu.”
Jak wynika z powyższego, istotną rolę w ustaleniu obowiązku alimentacyjnego ma artykuł 136 k.r.o., z uwagi na konieczność oceny z jakich przyczyn nastąpiło pogorszenie sytuacji majątkowej lub zarobkowej zobowiązanego do uiszczania alimentów.
Ponownie wskażę, że sam fakt utraty pracy przez rodzica nie powoduje, iż nie musi on płacić alimentów.
Jeżeli już na tym etapie macie Państwo dodatkowe pytania, na które poszukujecie odpowiedzi, zapraszamy do kontaktu pod numerem tel. 22 647 0484, 783 279 933.
Dominika Koślicka – Wiśniewska
Prawnik
