Cztery dni temu wyrokiem z dnia 24 lutego 2025 roku Sąd Apelacyjny w Poznaniu, I Wydział Cywilny i Własności Intelektualnej oddalił w całości powództwo Santander Banku m.in. w oparciu o wskaźnik WIBOR.
O co chodzi z tym WIBOREM wyjaśniamy poniżej.
Możliwość podważenia kredytu z WIBOR – analiza prawna i praktyczna
Wstęp
W ostatnich latach coraz więcej kredytobiorców zastanawia się nad możliwością podważenia kredytów opartych na wskaźniku WIBOR. Powodem są rosnące raty kredytów hipotecznych, a także argumenty prawne wskazujące na potencjalną wadliwość stosowania tego wskaźnika. Czy rzeczywiście istnieje możliwość zakwestionowania umowy kredytowej opartej na WIBOR? Jakie są podstawy prawne i argumenty przemawiające za podważeniem takich umów? Przyjrzyjmy się bliżej tej kwestii.
Czym jest WIBOR i jak wpływa na kredyt?
WIBOR (Warsaw Interbank Offered Rate) to wskaźnik referencyjny stosowany do określania oprocentowania kredytów hipotecznych o zmiennej stopie procentowej w Polsce. Jest on ustalany na podstawie deklaracji banków dotyczących oprocentowania pożyczek udzielanych między sobą. WIBOR ma istotny wpływ na wysokość rat kredytowych – im wyższy wskaźnik, tym większe odsetki płacone przez kredytobiorców.
Argumenty za podważeniem kredytów opartych na WIBOR
1. Brak transparentności i arbitralność ustalania WIBOR
Jednym z głównych zarzutów wobec WIBOR jest sposób jego ustalania. Nie jest on oparty na rzeczywistych transakcjach, lecz na deklaracjach banków. Oznacza to, że banki mogą mieć wpływ na jego wartość, co budzi wątpliwości co do przejrzystości tego mechanizmu. W praktyce może to oznaczać, że WIBOR nie jest obiektywnym wskaźnikiem rynkowym, lecz sztucznie kształtowanym narzędziem.
2. Możliwość uznania WIBOR za klauzulę abuzywną
Klauzule abuzywne to postanowienia umowne, które rażąco naruszają interesy konsumentów i nie były indywidualnie negocjowane. W wielu przypadkach sądy uznawały, że mechanizmy kształtowania oprocentowania mogą stanowić klauzule abuzywne, jeśli są nieprzejrzyste dla konsumenta. Jeżeli kredytobiorca nie miał możliwości rzeczywistego zrozumienia sposobu ustalania WIBOR, istnieje podstawa do zakwestionowania jego stosowania.
3. Brak realnej możliwości negocjacji wskaźnika
W praktyce banki nie dają kredytobiorcom możliwości negocjowania oprocentowania opartego na WIBOR. Jest ono narzucane jednostronnie przez banki, co również może być podstawą do zakwestionowania uczciwości takiej konstrukcji umowy.
4. Wzrosty WIBOR a nieprzewidywalność dla konsumentów
Dynamiczne wzrosty WIBOR, zwłaszcza w latach 2021-2023, doprowadziły do gwałtownego wzrostu rat kredytowych. Kredytobiorcy, którzy zawierali umowy w okresie niskich stóp procentowych, nie byli świadomi skali ryzyka związanego z tym wskaźnikiem. Można argumentować, że banki nie zapewniły im pełnej informacji na temat możliwych skoków oprocentowania, co może być podstawą do kwestionowania umowy.
Czy istnieją precedensy sądowe?
W Polsce coraz więcej kancelarii prawnych prowadzi sprawy dotyczące podważenia kredytów opartych na WIBOR. W niektórych przypadkach sądy już uznały, że sposób ustalania oprocentowania może być wadliwy. Przykładem może być wyrok Sądu Okręgowego w Katowicach z listopada 2022 r., który zabezpieczył interesy kredytobiorcy, zawieszając stosowanie WIBOR w jego umowie.
Podobne sytuacje miały miejsce na rynkach zagranicznych. Wskaźnik LIBOR, będący odpowiednikiem WIBOR w wielu krajach, został uznany za wadliwy i wycofany po licznych skandalach dotyczących jego manipulacji. Istnieje więc możliwość, że podobne argumenty zostaną uznane w polskich sądach.
Jakie są konsekwencje wygranej w sądzie?
Jeżeli sąd uzna, że WIBOR został nieuczciwie wprowadzony do umowy kredytowej, możliwe są różne konsekwencje:
- Usunięcie WIBOR z umowy – kredyt mógłby być oprocentowany wyłącznie stałą marżą banku, co znacznie obniżyłoby koszty kredytu.
- Unieważnienie całej umowy kredytowej – w skrajnych przypadkach sąd może stwierdzić nieważność całego kredytu, co oznacza konieczność zwrotu przez strony wzajemnie pobranych świadczeń.
- Zmiana warunków umowy – sąd może również nakazać zmianę warunków kredytu tak, aby były one bardziej korzystne dla konsumenta.
Jak podjąć działania?
Kredytobiorcy, którzy chcą podważyć WIBOR w swoich umowach kredytowych, powinni:
- Przeanalizować swoją umowę – warto sprawdzić, czy zawiera klauzule, które mogą być uznane za abuzywne.
- Skonsultować się z prawnikiem – specjalistyczne kancelarie prawne coraz częściej oferują darmową analizę umów pod kątem możliwości podważenia WIBOR.
- Rozważyć pozew przeciwko bankowi – po zebraniu odpowiednich dowodów można zdecydować się na proces sądowy.
Podsumowanie
Podważenie kredytu opartego na WIBOR jest trudnym, ale możliwym procesem. Wzrosty stóp procentowych i wątpliwości dotyczące transparentności WIBOR sprawiają, że coraz więcej kredytobiorców decyduje się na walkę sądową. Przyszłość tego wskaźnika może być niepewna, a kolejne wyroki sądowe mogą przesądzić o jego dalszym losie. Dla osób posiadających kredyty hipoteczne oparte na WIBOR warto rozważyć konsultację z prawnikiem i analizę umowy pod kątem potencjalnych nieprawidłowości.
