Czy spadkodawca może odwołać swój testament? Jeżeli tak to w jakiej formie?

Na tak postawione pytanie w tytule niniejszego artykułu należy odpowiedzieć twierdząco. Spadkodawca ma prawo odwołać sporządzony przez siebie testament. Świadczy o tym treść art. 946 Kodeksu cywilnego. Sporządzony testament może zostać odwołany w całości, jak również w części, tj. określone zapisy.

Warunkiem odwołania testamentu jest to, iż spadkodawca w momencie dokonywania tej czynności prawnej musi posiadać pełną zdolność do czynności prawnej. W odmiennym przypadku odwołanie testamentu nie wywoła skutków prawnych. Aby odwołać sporządzony już testament, spadkodawca powinien podjąć jedną z poniżej przedstawionych czynności:

• sporządzenie nowego testamentu;
• zniszczenie testamentu sporządzonego lub pozbawienie testamentu cech, od których zależy jego ważność;
• dokonanie w testamencie zmian, z których wynika wola odwołania jego postanowień.

Ad. 1 Sporządzenie nowego testamentu

Nie stanowi dla nikogo zaskoczenia, iż spadkodawca ma możliwość sporządzenia, w trakcie całego swojego życia, kilku testamentów. W sytuacji gdy sporządzenie nowego testamentu nie koliduje z treścią poprzedniego, nie wpływa to na jego ważność.  Niekiedy jednakże zapisy testamentów wzajemnie się wykluczają. Jeżeli spadkodawca sporządził nowy testament, nie zaznaczając w jego treści, iż odwołuje poprzednio sporządzony, ulegają odwołaniu jedynie te postanowienia poprzedniego testamentu, których nie da się pogodzić z treścią nowego testamentu. Jeżeli treści testamentów nie da się pogodzić obowiązuje najnowszy testament. Spadkodawca jest uprawniony do wskazania w testamencie, czy odwołuje poprzednie testamenty w całości, czy też tylko i wyłącznie jego poszczególne zapisy.

Ad. 2 Zniszczenie testamentu

Zgodnie z ustawą testament można odwołać poprzez jego zniszczenie. Kodeks cywilny nie wskazuje w jakich formach zniszczenie testamentu jest możliwe, a co za tym idzie każda czynność, zniszczeniem będzie każda czynność, która służy unicestwieniu testamentu. Oznacza to, iż testament sporządzony własnoręcznie przez spadkodawcę może on zniszczyć np. poprzez jego podarcie na małe skrawki. Spalenie, jednorazowe przedarcie testamentu również jest uważane za jego zniszczenie. Zgodnie z doktryną – „Odwołanie uznać należy za dokonane także w sytuacji, w której spadkodawca wystarczająco wyraził wolę odwołania, np. przedzierając „nie do końca” testament, albo wprowadzając go do niesprawnej niszczarki, która tylko uszkodziła dokument, albo wrzucając testament do gasnącego już pieca, z którego testament ocalał w postaci nadpalonej, ale jeszcze czytelnej.” – M. Gutowski (red.), Kodeks cywilny. Tom III. Komentarz. Art. 627–1088. Wyd. 3, Warszawa 2022. Nie stanowi jednakże zniszczenia dokumentu uszkodzenie jego części w postaci oddarcia niezapisanej jego  części.

W orzecznictwie przyjmuje się, iż testament notarialny można również zniszczyć poprzez podarcie jego wypisu, niemniej jednak jest bardzo trudno udowodnić przed sądem, iż spadkodawca miał wolę zniszczenia w ten sposób testamentu, zwłaszcza że jego oryginał nadal znajduje się u notariusza. Jest to kontrowersyjna kwestia na gruncie prawa, a co za tym rekomendujemy inne formy odwołania testamentu w przypadku gdy został on sporządzony w formie aktu notarialnego.

Ad. 4 Zmiana testamentu

Istniej również możliwość odwołania testamentu poprzez dokonanie w jego treści zmian, z których jasno wynika wola odwołania jego poszczególnych postanowień. Chodzi zatem o pewnego rodzaju przeróbki dokumentu, które ujawniać będą ostatnią wolę spadkobiercy. Przeróbki, aby nie budziły wątpliwości winny być  opatrzone datą i podpisem spadkodawcy. Zmiana treści testamentu może polegać miedzy innymi na wykreśleniu niektórych postanowień, bądź na dokonaniu różnego rodzaju dopisków.

Podsumowując: spadkodawca ma możliwość odwołania sporządzonego przez siebie testamentu. Może to uczynić na kilka sposobów, które wskazuje ustawodawca w Kodeksie cywilnym, a które to zostały omówione powyżej.

adw. Marlena Katarzyna Kot

W przypadku jakichkolwiek pytań lub wątpliwości zapraszam do kontaktu telefonicznego
z Kancelarią pod numerem tel. 226470484 lub 783279933, ewentualnie zachęcam do skontaktowania się z nami poprzez formularz kontaktowy zamieszczony na naszej stronie internetowej w zakładce KONTAKT.